Het spel dammen, waarom is het zo leuk?

Dammen is ongetwijfeld een oudhollandse spel dat iedereen kan
spelen. Van de klassieke denkspellen is het zeker in de Nederlandse samenleving
bij de paplepel ingegooid. Het werd mij al op een jonge leeftijd aangeleerd. De
regels van schuiven en slaan bij een damspel zijn zo simpel dat je ze niet eens
allemaal hoeft te kennen om te winnen. Kinderen kunnen vanaf een jaar of drie leren
dammen. Het spel is zorgt voor ontwikkeling in de hersenen aangezien het spel
toch heel wat leerstapjes bevat. In eerste instantie wordt dammen gezien als
een doe-spel, aangezien de motorische handelingen zoals schuiven en slaan leuk om
te doen.

Van dammen spelen naar dammen bespelen

Gaandeweg zal doe-spel van een beginnende damspel speler zal zich kunnen ontwikkelen naar de ervaring van het dammen als een spel op het verloop waarvan je door na te denken invloed kunt uitoefenen: het denkspel. Hierbij is het de vraag tot hoeverre we dat proces door kunnen voeren. Kinderen zullen door het vaker spelen van dammen allerlei ontdekkingen doen. Zo kan een jongen tijdens het spel opmerken een stoel of schip als figuur heeft gemaakt. Zo zullen voor het resultaat onbelangrijke en belangrijke ontdekkingen elkaar afwisselen. Het is onwaarschijnlijk dat werkelijk inzicht in de strategische relevantie van het spel door ervaring tot stand komt. Dammen wordt door veel mensen gezien als een met ganzeborden vergelijkbaar spel, waarvan de uitslag tot een zekere mate van het toeval afhankelijk is. Iedereen kent het wel maar heeft er al spelend nooit echt diepgang in ontdekt.

Dammen als denkspel

Wanneer we dammen als een denkspel willen bevorderen, zal
het natuurlijke leerproces ondersteund moten worden door enige gerichte instructie.
Wanneer het kind als kan dammen, hoeft er nauwelijks tijd worden besteed aan
het leren van de damregels. Dat is in onderwijskundig opzicht prettig, Want
hierdoor kunnen we ons meteen bezighouden met het nadenken zelf in de zin van:
gericht naar geode oplossingen zoeken (zetten).

Een heldere logische structuur

Tijdens het dammen zal er eerder een overbrenging
plaatsvinden als de instructie vooral denkregels bevat en dus vooral niet te
veel specialistische kennis. Het is de kunst om de meest algemene en basale
denkregels te selecteren en te verpakken. Dit wil zeggen als het geheel van
kennis en voorwaarden die de leerling in staat stelt zijn handelingen goed uit
te voeren. Het blijkt dat het probleemgebied dammen op deze wijze goed in toom
te houden is. Het is voor beginnende dam spelers mogelijk om een verrassend
heldere logische structuur aan te bieden. Dit is vanwege de eenvoudige
spelregels.  De strategische principes
hebben alle een heuristisch karakter en vloeien rechtstreeks voort uit de
simpele regels van schuiven en slaan. Gecombineerd met algemene denkregels als
goed opletten en wat zijn de mogelijkheden, wordt de leerlingen zo inzicht verschaft
in de essentie van het spel.

Geschiedenis van dammen

Het oudste wat archeologen hebben gevonden wat vergelijkbaar
aan dammen is, is een lemen bord verdeeld in ruiten van 5 duizend jaar oud. Het
spel werd met kegelvormige stenen gespeeld. Een theorie is dat de Franse koningin
het middeleeuwse schaakspel haar naam gaf aan het spel. Haar naam was “fierges”.
Later werd de koningin “dame” genoemd en werd het spel “jeu de dame”. In het
Nederlands werd het dammen en in het Duits “Damenspiel”. Een andere theorie is
het volgende. Het Engels dammen ontstond in de 12^e eeuw. Daarbij werd
er gebruik gemaakt van Backgammon stenen, het bord met 64 velden als speelveld
en de manier van lopen van het spel Alquerque, een Egyptisch spel. Een ander verhaal
gaat dat in 1723 een Pool uit Parijs het dammen op een bord van 00 velden werd
bedacht. Dit wordt het Poolsdammen genoemd en is het dammen wat wij spelen,
tegenwoordig meestal internationaal dammen genoemd. Napoleon Bonaparte en zijn
soldaten het een spel geweldig vonden en meenamen op hun veldtochten.

Spelregels dammen

Beginsituatie

Het spel heeft twee spelers die tegenover elkaar zitten.
Ieder heeft 20 schijven waarbij de ene kant zwarte en de andere witte schijven
heeft. De schijven moeten aan beide kanten op de zwarte vakjes worden gelegd.
Dit zijn dus de eerste 4 rijen, hierdoor blijven er in het midden twee rijen
leeg.

Zetten

De schijven mogen alleen schuin naar voren worden geschoven.
Ze komen dus altijd in de rij voor  de oorspronkelijke
rij op een zwart vakje. De speler met de witte schijven begint. Oftewel “wit begint,
zwart wint” wat 9 van de 10 spelers met zwarte schijven zegt voor het spelen.
Verder geldt dat wanneer je een dam of schijf aanraakt er ook daarmee gezet
moet worden.

Slaan

Wanneer een zwarte schijf schuin voor een witte ligt, kan de
zwarte schijf niet op de plaats van de zwarte komen. Wanneer het veld achter de
witte leeg is, kan de zwarte schijf wel over de witte heen. Dit wordt slaan
genoemd, waardoor de witte schijf van het dambord moet. Een belangrijke regel
is dat “Slaan is verplicht”. Wanneer men heeft geslagen, en staat nog een witte
schijf met daarachter weer een lege vak moet er in diezelfde beurt worden
doorgeslagen. Als men meerdere schijven kan slaan geldt, “meerslag gaat voor”. Wanneer
een speler kan slaan, maar dat over het hoofd ziet. Mag de speler aan zet
beslissen of alsnog geslagen moet worden, of dat het spel zo verder gaat zonder
het slaan.

Dam

Als de een schijf bij de basislijn van de tegenstander komt
en dus niet verder kan, wordt daar een schuif bovenop gedaan. Vanaf dan heet
deze schijf een dam. Een dam is niet beperkt tot één veld, maar mag heen en
terug over meerdere velden op een diagonale lijn.  Als er zowel met een schijf als met een dam
geslagen kan worden mag er worden gekozen. Mits er aan de regel “meerslag gaat
voor” wordt gehouden. Een speciale situatie ontstaat wanneer de schijf in een
zet de damlijn heeft bereikt, maar daarna nog moet slaan waardoor die niet op
de basislijn van de tegenstander ligt. In dat geval is er geen sprake van een
dam.

Doel van dammen

Het doel van dammen is om er voor te zorgen dat de
tegenstander geen schijven meer heeft. Wanneer iemand geen schijven heeft,
heeft de tegenstander gewonnen. Bij een spel waarbij beide maar 1 schijf hebben,
is er sprake van gelijkspel. Bij 2 dammen tegen één geldt dat er na 5 zetten
remise is. Wanneer er een situatie is van drie schijven, waaronder minimaal één
dam tegen één dam is het na zestien zetten remise.

Dam strategieën

Omdat slaan veprlicht is en meerslag voorgaat zijn er veel
combinaties mogelijk in een damspel. Bij een combinatie geef je een of diverse
schijven weg om er meer terug te slaan of om een dam te halen. Belangrijke
combinaties van dammen zijn:

• Bomzet
• Coup Fabre
• Coup Manoury
• Coup Napoleon
• Coup Philippe
• Coup Raphael
• Coup Royal
• Coup Springer
• Coup Turc
• Haarlemmerzet
• Hielslag
• Kaatsingzetje
• Valluikslag
• Zetje van Bergen
• Zetje van Lochtenberg
• Zetje van Weiss

Dammen is een eenvoudig spel, spelen jullie het nog af en toe? Wist jij dat er verschillende strategieën zijn? Laat het ons weten in de reacties of je iets hebt geleerd! Wanneer het dammen te eentonig wordt is er altijd nog een ander erg populair spel dat gespeeld kan worden. Zo is schaken een strategisch spel waar nog meer denkstappen moeten worden gezet.